Côn xe máy là gì ? Dấu hiệu hư hỏng côn, mòn lá côn và cách sửa chữa

I. Côn xe máy là gì?

Côn xe máy hay còn được gọi là ly hợp xe máy, là một thành phần quan trọng của động cơ xe. Nhiệm vụ chính của côn xe máy là kết nối trục khuỷu của động cơ với hệ thống truyền lực của xe để truyền mô-men một cách êm dịu và điều chỉnh truyền động nhanh chóng khi cần thiết.

Côn xe máy

Côn xe máy

II. Phân loại côn xe máy

Phân loại côn xe máy có thể được thực hiện theo nhiều cách khác nhau. Dưới đây là ba cách phân loại phổ biến:

1. Phân loại theo cách điều khiển:

Côn tay: Xe có thể được điều khiển bằng tay côn (manual clutch) hoặc chân côn (foot clutch). Cách điều khiển này yêu cầu người lái chủ động điều khiển việc đóng mở ly hợp theo ý muốn. Loại côn này thường được sử dụng trên xe thể thao, xe moto, xe tải và một số loại xe chuyên chở.
Côn tự động: Côn xe máy sẽ tự động đóng khi trục sơ cấp đạt tốc độ nhất định. Loại côn này thường chịu tải trọng nhẹ và thuận tiện cho việc khởi động động cơ và chuyển số. Côn điều khiển tự động thường được sử dụng trên các dòng xe có tải trọng thấp.

Ly hợp côn tay

Ly hợp côn tay

2. Phân loại theo số lượng côn:

Ly hợp đơn: Được đặt giữa động cơ và hộp số, nhận mô-men từ trục khuỷu động cơ và truyền mô-men cho trục sơ cấp của hộp số. Đây là loại ly hợp phổ biến trên các xe máy.
Ly hợp kép: Bộ ly hợp này giúp hộp số ăn khớp mượt mà hơn và truyền được mô-men lớn hơn so với ly hợp đơn. Thường được sử dụng trên các xe có yêu cầu truyền động mạnh mẽ và hiệu suất cao.

Ly hợp xe máy

Ly hợp xe máy

3. Phân loại theo cách truyền mô-men xoắn:

Các loại ly hợp bao gồm ly hợp thuỷ lực, ly hợp ma sát, ly hợp liên hợp và ly hợp nam châm điện. Cách truyền mô-men xoắn từ trục khuỷu động cơ đến hệ thống truyền lực sẽ khác nhau tuỳ thuộc vào loại ly hợp được sử dụng trong xe.

Qua các phân loại trên, ta có thể hiểu rõ hơn về các loại côn xe máy và cách chúng hoạt động trong việc truyền động và điều khiển xe máy.

III. Cấu tạo và lắp bộ côn xe máy

Để hiểu rõ hơn về cấu tạo cũng như cách lắp ráp bộ côn xe máy. Mời anh em tham khảo video sau:

Video chi tiết các lắp ráp bộ côn xe máy (Nguồn: Youtube Phước Hồ Chanel)

IV. Côn xe máy hoạt động thế nào?

Cấu tạo côn xe máy

Trước tiên, để làm cho bánh xe quay, côn xe chuyển lực từ tay biên và trục khuỷu đến ly hợp tiếp động (nồi trước).
Ly hợp tiếp động sẽ truyền lực sang ly hợp tải (nồi sau) khi hai bánh răng của chúng ăn khớp với nhau.
Khi lực tác động vào hộp số, ly hợp tải sẽ làm quay trục chính của hộp số sơ cấp, từ đó truyền lực đến bánh xe thông qua hệ thống xích hoặc đĩa.
Sau đó, côn xe có vai trò trung gian trong việc điều khiển lực từ động cơ đến bánh xe thông qua cơ cấu ma sát.
Lực ma sát được tạo ra bởi các búa ba càng chạm vào chuông nồi trước. Khi ly hợp được thả ra, trạng thái ly lúc này không truyền lực ra bánh xe sau.
Khi chuyển số và tăng ga, bộ ly hợp dần tăng lực ma sát, còn gọi là trạng thái hợp, để truyền công suất đến bánh xe.

Côn xe máy đóng vai trò quan trọng trong việc điều khiển truyền động và giúp điều chỉnh mô-men và tốc độ di chuyển của xe một cách linh hoạt và hiệu quả.

Để hiểu rõ hơn về côn nồi xe số và xe tay ga, tham khảo ngay bài viết:

>>> Hiểu rõ về nồi xe máy, dấu hiệu hư hỏng và cách vệ sinh sửa chữa nồi xe

IV. Các dấu hiệu hỏng côn và cách xử lý

1. Xử lý côn xe máy gặp lỗi và bị ì hoặc mòn

Khi côn xe máy gặp lỗi và bị ì hoặc mòn, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau để khắc phục:

Sửa chữa bằng cách tiện tròn và làng phẳng chuông côn, dán lại phíp của búa côn:

Bạn có thể sử dụng máy tiện để làm phẳng bề mặt của chuông côn và dùng phíp mới để dán lại phíp của búa côn. Sau đó, tiện tròn bề mặt phíp sao cho phù hợp với nòng chuông côn mới. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ là biện pháp tạm thời và có hạn chế. Thông thường, sau khoảng 3-4 tháng, phíp sẽ bị mòn và trượt, làm thay đổi thông số kỹ thuật.

Thay mới búa côn và chuông côn:

Việc thay búa côn mới sẽ cải thiện khả năng vận hành và tuổi thọ của côn. Mặc dù chi phí cho việc này có thể cao (từ 600-800 nghìn đồng), nhưng nó giúp bạn tiết kiệm nhiều chi phí và mang lại hiệu quả lâu dài.

Để tránh tình trạng côn xe máy bị lỗi và mòn, bạn cũng nên chú ý chăm sóc và bảo dưỡng côn xe máy đúng cách. Dưới đây là một số gợi ý:

Kiểm tra và tăng chỉnh cơ học từ bên ngoài, bao gồm việc tăng chỉnh các ốc côn.
Kiểm tra tình trạng lá côn bằng cách tháo lốc máy ra. Lá côn tốt sẽ có bề mặt nhám và được phân ra thành nhiều khúc rõ ràng.
Thay thế bộ côn mới nếu bề mặt lá côn nhẵn, ma sát đã hết, hoặc lá thép và bát côn bị cháy.
Kiểm tra côn xe máy sau mỗi 20.000km, nhưng cũng cần dựa vào cách bạn sử dụng xe để xác định thời gian kiểm tra chính xác hơn.
Lưu ý phát hiện những biểu hiện lạ ở côn xe và kiểm tra ngay để tránh hư hỏng nghiêm trọng.

2. Nguyên nhân các lá côn xe máy dễ bị mòn:

Sử dụng nhớt không đúng cách và không thay nhớt định kỳ: Nhớt cũ sẽ không còn khả năng bôi trơn tốt, gây hư hỏng cho bộ côn xe.
Chở hàng quá tải: Chở hàng nặng hơn tải trọng cho phép của xe sẽ làm gia tăng lực tải và gây hao mòn nhanh chóng cho các bộ phận, bao gồm cả bộ côn.
Sử dụng xe không đúng cách: Thả côn xe khi xuống dốc bằng cách âm côn, ghì côn để tăng tốc độ, dắt xe khi còn số... Những thói quen này có thể gây hư hỏng cho bộ côn.
Sử dụng xe số không đúng tiêu chuẩn: Một số người dùng không sử dụng xe số theo cách đúng, làm theo thói quen của mình mà không biết rằng đang sử dụng không đúng cách.

Để bảo quản bộ côn xe máy tốt nhất, bạn có thể tham khảo các điều sau:

Sử dụng xe đúng cách: Đi đúng số theo hướng dẫn của nhà sản xuất để đảm bảo hoạt động tốt nhất cho xe. Xe số và xe ga có cấu trúc khác nhau, nên không nên sử dụng xe số như xe ga để tránh tình trạng sai lệch.
Tránh chở hàng quá tải: Đảm bảo không chở quá trọng lượng cho phép của xe để tránh tải nặng và hao mòn bộ côn.
Điều chỉnh số chính xác: Khi sang số, hãy thực hiện việc này chính xác để đảm bảo hoạt động tốt nhất cho xe.

Về giá tiền để thay côn xe máy, nó phụ thuộc vào phạm vi hư hỏng và các yếu tố khác. Có thể tính chi phí như sau: