Hiểu rõ về nhông sên dĩa xe máy, thông số và cách tính nhông sên

Nhông sên dĩa là một bộ phận quan trọng trong hệ thống truyền lực của xe máy. Cùng tìm hiểu nhông sên dĩa là gì, cấu tạo chức năng và thông số của chúng

I. Khái niệm về nhông sên dĩa xe máy

Nhông sên dĩa hay còn gọi là nhông xích xe máy là bộ phận truyền lực từ động cơ ra bánh sau thông qua cơ cấu mắt xích và bánh răng. Nhông sên dĩa đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo hoạt động của xe máy một cách trơn tru, mượt mà và êm ái.

Ngoài nhiệm vụ truyền lực, nhông sên dĩa còn đảm bảo độ căng cho dây sên (xích). Cấu tạo của nhông sên dĩa xe máy khá đơn giản, nhưng lại có tuổi thọ cao, khả năng hoạt động bền bỉ, liên tục, ổn định, và tiêu hao năng suất nhỏ.

II. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của nhông sên dĩa xe máy

Nhông xích xe máy bao gồm 3 bộ phận chính:

• Nhông trước nhận lực từ động cơ trực tiếp và truyền đến hệ thống xích tải.
• Xích tải, hay còn gọi là sên tải, là một chuỗi mắt xích được nối với nhau bằng bản lề. Xích tải có tác dụng truyền lực từ dĩa nhông tới líp
• Nhông sau hay còn được gọi là dĩa sau (líp) là nơi truyền lực cuối cùng của nhông xích. Sau đó, líp trực tiếp truyền lực tới các bánh xe để tạo động cơ cho chuyển động của xe.

Cấu tạo nhông sên dĩa xe máy

Nguyên lý hoạt động của nhông xích xe máy khá đơn giản.

• Khi động cơ hoạt động, nó sẽ tạo ra một lực làm quay trục và truyền lực trực tiếp tới nhông trước.
• Nhông trước nhận lực này và truyền nó tới xích xe, làm cho các răng xích di chuyển theo hệ thống xích tải.
• Khi xích tải hoạt động, líp xe cũng sẽ quay và làm cho bánh xe chuyển động.

II. Hiểu về thông số nhông sên dĩa xe máy

1. Thông số nhông dĩa

Thông tin trên nhông sên dĩa của xe máy được ghi chú bởi nhà sản xuất nhằm giúp người dùng hiểu rõ hơn về sản phẩm. Các thông tin cần thiết như hãng sản xuất, xuất xứ và số răng được dập trực tiếp lên mặt nhông dĩa.

Ví dụ: Nhông Recto có tên nhãn hiệu Recto, xuất xứ từ Thái Lan và thông số răng-sên là 428-14T. Điều này có nghĩa là dĩa nhông của hãng Recto được sản xuất tại Thái Lan, có 14 răng và phù hợp với sên có thông số 428 (dòng xích dành cho xe từ 100 - 135cc).

Nhông Rector 428-14T

Ngoài ra, một bộ nhông dĩa có thông số 15-44 có nghĩa là số răng trên nhông là 15 và số răng trên dĩa là 44. Tỷ số này trực tiếp ảnh hưởng đến lực truyền và tốc độ quay của nhông và dĩa. Tỷ số này được tính theo công suất máy mặc định ban đầu của nhà sản xuất và có thể điều chỉnh để cải thiện theo mong muốn của người dùng.

2. Thông số sên xe máy

Sên xe máy, còn được gọi là dây xích, là một chuỗi mắt xích được kết nối với nhau thông qua bản lề. Chức năng chính của sên xe máy là tải trọng và truyền lực kéo từ nhông trước đến bộ phận dãi sau, giúp xe di chuyển bằng cách khớp với các mắt xích.

Hai thông số chính:

1. Pitch (khoảng cách giữa các mắt xích): Đây là khoảng cách được tính từ tâm của hai thanh chốt kết nối, cũng là chiều dài của mắc sên.

2. Inside Width (chiều rộng bên trong): Đây là khoảng cách giữa hai tấm bên trong của mắc sên, cũng là chiều rộng của mắc sên.

Cấu tạo sên xe máy

Hiện nay, có nhiều loại sên thông dụng, bao gồm 420, 428, 520, 525 và 530. Ví dụ, với loại sên 420, kích thước chiều dài và chiều rộng có thể tính như sau:

• Pitch (chiều dài): 4×1/8 = ½ inch = 12,7mm
• Inside Width (chiều rộng): 2×1/8 = ¼ inch = 6,35mm

Từ cách tính này, bạn có thể suy ra kích thước của các loại sên khác. Dưới đây là kích thước của các loại sên thông dụng khác:

• Dòng sên xích mã số từ 415-428 dùng cho xe từ 100 CC - 135 CC.
• Dòng sên xích mã số từ 428-530 dùng cho xe từ 135 CC trở lên (xe motor).

Ở Việt Nam, xích xe máy thường sử dụng hai loại là 420 và 428. Xích được phát triển tại Anh, do đó kích thước của xích được đo bằng inch. Để hiểu kích thước xích, ta lấy một inch chia làm 8 phần, và số phần đó được sử dụng để chỉ kích thước của xích.

• Ví dụ, xích 428 có nghĩa là pitch là 4/8 inch = 12,7 mm và width là 2,8/8 inch = 8,89 mm. Vì vậy, người ta thường gọi xích 428 là 8 ly 9 hoặc 9 ly
• Ví dụ, xích 420 có nghĩa là pitch là 2,0/8 inch = 6,35 mm, tức là 6 ly 3, nhưng nhiều người vẫn gọi nó là 7 ly

Tuy nhiên, khi người ta nói về xích 7 ly hay 9 ly, đó chỉ là cách gọi dân gian và không chính xác từ mặt kỹ thuật.

3. Cách lựa chọn nhông sên dĩa (nhông xích) phù hợp

Khi thay thế nhông sên dĩa xe máy, người sử dụng cần chú ý đến các thông số quan trọng để chọn đúng nhông phù hợp với xe của mình.

Các thông số quan trọng bao gồm:

• Thông số nhông trước: Đây là kích thước của dĩa nhông trước, được đo bằng số răng trên dĩa. 

• Thông số dĩa sau: Đây là kích thước của dĩa nhông sau, được đo bằng số răng trên dĩa.

• Thông số sên tải: Bao gồm loại xích tải và độ dài của xích. Loại xích tải thường được đo bằng đơn vị "ly" và độ dài xích cần phù hợp với chiều dài khoảng cách giữa nhông trước và nhông sau.

Thông số nhông sên dĩa xe máy

Thông số nhông sên dĩa các dòng xe tại Việt nam

• Thông số nhông sên dĩa xe máy Honda:

• Thông số nhông sên dĩa xe máy Yamaha

• Thông số nhông sên dĩa xe máy Suzuki

4. Cách sắp nhông sên dĩa cho xe độ

Khi muốn thay đổi số răng trên nhông và dĩa, cần lưu ý những thông số sau:

Công thức tính tỷ số truyền: Tỷ số truyền = số răng dĩa sau / số răng nhông trước (vd: Winner 150: 44/15 = 2.9333)

Thông tin tỷ số truyền phổ biến: Dưới đây là bảng tỷ số truyền của một số cặp nhông dĩa thông dụng trên các xe hiện nay:

Bảng tỷ số truyền nhông sên dĩa

• Thêm 1 răng nhông trước tương đương với việc giảm 2 răng dĩa sau.

Thay đổi số răng nhông - dĩa có ảnh hưởng thế nào:

• Tăng số răng dĩa (sau) và giảm số răng nhông (trước): Tăng momen, tăng khả năng tăng tốc, chạy rà được ở số cao hơn, ít giật, leo dốc tốt. Tuy nhiên, tốc độ tối đa thực tế giảm so với hiển thị trên đồng hồ.
• Giảm số răng dĩa (sau) và tăng số răng nhông (trước): Tốc độ thực tăng so với hiển thị đồng hồ, xe tăng tốc không bốc bằng, leo dốc phải đi tua máy cao hơn.

Tóm lại:

• Thêm răng nhông trước: Xe vọt hơn ở tốc độ cao.
• Bớt răng nhông trước: Xe chạy bốc hơn trong lúc đề pa.
• Bớt răng dĩa sau: Xe vọt hơn ở tốc độ cao.
• Thêm răng dĩa sau: Xe chạy bốc hơn trong lúc đề pa.

Công thức tính % thay đổi và tỷ số truyền

Để thay đổi nhông sên dĩa phù hợp với xe, áp dụng công thức sau: % Thay đổi = (((tỷ số truyền mới) / (tỷ số truyền cũ)) - 1) * 100

Ví dụ: Winner 150 có nhông 15 - dĩa 44, khi thay xuống nhông 14 và giữ dĩa nguyên, ta có công thức: (((44/14) / (44/15)) - 1) * 100 = 7

III. Một số vấn đề thường gặp với sên xe máy:

1. Dây sên bị kêu: Nguyên nhân có thể do sên cạ vào cacte hoặc nhông bị méo. Để khắc phục, bạn có thể tăng hoặc cắt sên một cách vừa phải hoặc chỉnh lại nhông.

2. Dây sên bị nhảy: Nguyên nhân có thể do sên mòn, giãn hoặc sự chênh lệch kích thước nhông xích. Để khắc phục, bạn có thể cắt mắt sên ngắn lại hoặc lắp đặt nhông và sên phù hợp.

3. Dây sên bị rỉ sét: Để tránh tình trạng rỉ sét, bạn cần vệ sinh sên xe máy sau khi đi qua các địa hình bùn lầy hoặc đất đá. Sử dụng dụng cụ và dung dịch vệ sinh xe máy để làm sạch sên.

Dây sên bị giãn

IV. Các bước thực hiện vệ sinh sên xe máy:

1. Sử dụng dụng cụ mở để tiếp cận nhông sên dĩa cần vệ sinh.
2. Rửa sơ qua bộ phận này bằng nước.
3. Sử dụng dung dịch vệ sinh chuyên dụng để làm mềm các vết bẩn và chờ một thời gian.
4. Phun nước để làm sạch hoàn toàn các vết bẩn.
5. Lau khô sên bằng khăn lau mềm.
6. Sử dụng xịt dưỡng sên để làm sáng bóng và tăng độ trơn tru của sên.

Vệ sinh sên xe máy

Qua việc vệ sinh và bảo dưỡng định kỳ, bạn có thể duy trì và gia tăng tuổi thọ của sên xe máy, đồng thời đảm bảo hiệu suất và an toàn khi sử dụng.

* Tham khảo các sản phẩm sửa chữa và bảo dưỡng sên xích tại Thế Giới Thợ Xe

Cảo sên cam xe máy Century LS906008

140.000₫

Vam đột xích xe máy Century 160512-DC ( Vỉ )

140.000₫

Cảo sên xe máy Century 090406DC ( Hộp )

150.000₫

Chai xịt sên 3T Chain Lube

65.000₫

Bàn chải chà sên

15.000₫

Xem thêm sản phẩm

Trên đây là bài viết tổng hợp giúp bạn hiểu rõ về nhông, sên, dĩa xe máy là gì, các thông số của chúng, giúp bạn lựa chọn nhông sên dĩa phù hợp với chiếc xe của mình. Những vấn đề thường gặp ở sên xe máy, cách vệ sinh bảo dưỡng sên xe máy.

Chúc bạn lái xe an toàn

* Tham khảo thêm bộ dụng cụ sửa xe máy chuyên nghiệp tại Thế Giới Thợ Xe